Pasen in Campania is niet compleet zonder een tafel vol traditionele lekkernijen, waarvan de pastiera napoletana de absolute koningin is. Deze geurige, goudbruine taart, gevuld met ricotta, gekookte tarwe en oranjebloesemwater, is dé smaak van de Heilige Week in Napels en omstreken. Niet alleen op Paaszondag, maar ook in de dagen ervoor en erna wordt er van deze hemelse paastaart gesnoept. In dit artikel duiken we in de oorsprong, de symboliek én het geheim achter die kenmerkende strepen die de pastiera sieren.

Oorsprong pastiera napoletana

De oorsprong van de pastiera gaat, zoals zoveel Napolitaanse tradities, gepaard met een vleugje mysterie. En zoals dat wel vaker gaat in Napels, doen er meerdere verhalen de ronde, elk met een magisch of historisch tintje.

🧜‍♀️ De zeemeermin Parthenope

Volgens een oude legende woonde de zeemeermin Parthenope in de Golf van Napels. Elk voorjaar zong ze betoverende liederen om de lente te verwelkomen. De Napolitanen, diep geraakt door haar stem, wilden haar bedanken en boden haar zeven geschenken aan: bloem, ricotta, eieren, gekookte tarwe, kruiden, suiker en oranjebloesemwater. Parthenope bracht de ingrediënten naar de goden, die er een taart van bakten die zó bijzonder was dat ze sindsdien elk jaar tijdens Pasen op tafel moet verschijnen.

🐟 De vissersvrouwen

Een ander verhaal vertelt over vissersvrouwen die een mand vol ingrediënten achterlieten op het strand om de goden gunstig te stemmen zodat hun mannen veilig zouden terugkeren. ’s Nachts mengden de golven al deze ingrediënten en de volgende ochtend vonden de vrouwen in de manden een kant-en-klaar gebak: de pastiera.

⛪ De nonnen van het klooster

Minder sprookjesachtig, maar minstens zo mooi: de oorsprong van de pastiera zou liggen in een klooster in Napels, waar een non tijdens de Heilige Week een speciale taart wilde bakken. Ze koos ingrediënten met een diepe symboliek: tarwe voor wedergeboorte, ricotta voor zuiverheid, eieren voor nieuw leven, suiker voor geluk, oranjebloesem voor lente, kruiden voor hoop en meel als basis. De taart werd uitgedeeld aan de armen en werd al snel een traditie binnen en buiten de kloostermuren.

Zeven strepen

Wie goed kijkt naar een pastiera, ziet dat de taart bovenop is afgewerkt met smalle deegrepen in de vorm van een ruitpatroon. Deze strepen zijn niet zomaar een decoratie maar hebben verschillende betekenissen. De zeven strepen zouden verwijzen naar de zeven ingrediënten die Parthenope ontving, een knipoog naar de oorsprong van de taart.

Er is ook een verklaring die het ruitmotief in verband brengt met de vissersvrouwen. De zeven stroken zouden verwijzen naar het aantal manden dat als offer aan de zee werd gegeven.

Een ander verhaal vertelt dat het ruitmotief zou kunnen verwijzen naar de geometrische indeling van de stad. In het oude Napels, en vooral in het middeleeuwse stratenplan, was de stad georganiseerd in een netwerk van rechte straten die elkaar kruisten, vergelijkbaar met het patroon van de deegstroken op de pastiera. Dit patroon zou dan een eerbetoon zijn aan de stad zelf, een stedelijke symbool in culinaire vorm.

Tot slot is er de gedachte dat het patroon een vermenging van christelijke en heidense symbolen vertegenwoordigt, iets wat typisch is voor veel Napolitaanse tradities. Het ruitmotief zou dan de verbinding symboliseren tussen de christelijke viering van Pasen en de oude heidense lentevieringen, die rijk waren aan vruchtbaarheid en wedergeboorte.

Hoe leg je de strepen?

Traditiegetrouw worden de deegrepen diagonaal gelegd, zodat er een ruitvorm ontstaat. De strepen worden op de volgende manier geplaatst: vier stroken onder en vier stroken boven, wat resulteert in het karakteristieke ruitmotief. Oorspronkelijk zijn het er zeven, maar in de praktijk worden vaak meer stroken toegevoegd, afhankelijk van de voorkeur van de bakker. Dit geeft de taart niet alleen een visueel aantrekkelijker uiterlijk, maar kan ook bijdragen aan een meer evenwichtig geheel.

Een taart met karakter

De pastiera is niet zomaar een taartje bij de koffie. Ze heeft diepgang. Door de combinatie van gekookte tarwe, romige ricotta en geurende oranjebloesem is elke hap een klein feest. Traditioneel wordt ze een paar dagen voor Pasen al gebakken, zodat de smaken goed kunnen intrekken. Warm serveren is uit den boze: deze taart eet je koud, liefst zelfs na een nachtje rusten.

Hoewel de pastiera onlosmakelijk verbonden is met Pasen, vind je haar het hele jaar door in Napels. In restaurants staat ze vaak op het dessertmenu, en in de vitrines van pasticceria’s liggen kleine versies te lonken naar voorbijgangers. Perfect voor wie tijdens een stedentrip een échte Napolitaanse traktatie wil proeven.

Zelf pastiera maken

Kun je niet wachten om deze bijzondere taart zelf te proberen? Geen zorgen als je (nog) niet in Napels bent: op de website vind je het originele recept, zodat je thuis aan de slag kunt. Het vergt wat voorbereiding en geduld, maar geloof me: het resultaat is het helemaal waard.

Kookboek met nog veel meer heerlijke recepten

Nog veel meer heerlijke, authentieke recepten uit de Italiaanse keuken heb ik verzameld in het digitale kookboek Italiaans koken met Felicia. Met deze authentieke recepten in de hand kun je moeiteloos de meest traditionele gerechten bereiden en jezelf verwennen met de smaken van Napels en omgeving.