Niet ver van Napels ligt Caserta, een stad die je eenvoudig met de trein kunt bereiken. Bij aankomst word je meteen verwelkomd door het indrukwekkende koninklijk paleis, de Reggia di Caserta. Dit meesterwerk, dat in 1997 werd toegevoegd aan de Werelderfgoedlijst van UNESCO, biedt een kijkje in de pracht en praal van vroeger. In dit artikel neem ik je mee door de rijke geschiedenis van het paleis, de prachtige tuinen en vertel ik je alles wat je moet weten over de bereikbaarheid en tips voor een perfect bezoek. Een bestemming die absoluut een plek op je lijstje verdient!
Het paleis
Het indrukwekkende paleis van Caserta is ontstaan uit een vorm van rivaliteit tussen machthebbers. Koning Carlo di Borbone van Napels had de ambitie om een paleis te bouwen dat het beroemde Franse Versailles in grootsheid zou overtreffen. Vanwege de vele aanvallen die Napels destijds via zee te verduren had, werd bewust gekozen voor de veiligere, landinwaarts gelegen locatie van Caserta.
De architect die verantwoordelijk was voor dit grootschalige project, was Luigi Vanvitelli. Interessant detail: de naam ‘Vanvitelli’ is afgeleid van de Nederlandse achternaam ‘Van Wittel,’ die later in het Italiaans werd omgevormd tot ‘Vanvitelli’. Luigi was namelijk de zoon van de Nederlandse kunstenaar Caspar van Wittel, afkomstig uit Amersfoort. Hoewel Luigi het paleis ontwierp, maakte hij de voltooiing ervan niet meer mee; na zijn overlijden nam zijn zoon Carlo de leiding over en voltooide het werk.
Op 20 januari 1752 werd de eerste steen van het paleis officieel gelegd. Deze gebeurtenis is vereeuwigd in een fresco van de kunstenaar Gennaro Maldarelli, te bewonderen in de troonzaal van het paleis. Hoewel het paleis in 1780 nog niet volledig voltooid was, was het wel al bewoonbaar. Aangezien Carlo di Borbone in 1759 naar Spanje vertrok om daar te regeren, werd zijn zoon, Ferdinand IV, de eerste officiële bewoner van de Reggia di Caserta. De bouw van het paleis werd uiteindelijk pas in 1845 officieel afgerond.
De vertrekken
Het paleis beslaat zevenenveertigduizend vierkante meter, is tweehonderdnegenenveertig meter lang en bijna achtendertig meter hoog. Het heeft twaalfhonderd kamers, verdeeld over vijf verdiepingen. Dankzij de twee tussenvleugels worden er vier binnenplaatsen gecreëerd. In de talloze kamers zijn verschillende stijlen te bewonderen. De belangrijkste vertrekken zijn ingericht in barokstijl, terwijl andere kamers kenmerken van rococo en het neoclassicisme vertonen. Bij een bezoek aan de Reggia di Caserta ontdek je verschillende indrukwekkende vertrekken die elk hun eigen charme en geschiedenis hebben. Hieronder een kleine indruk van de verschillende vertrekken die je kunt bewonderen.
De Real Cappella Palatina: Deze kapel, ontworpen door Luigi Vanvitelli en geïnspireerd door Versailles, bevindt zich binnen het paleis. Het interieur, met zijn grote rechthoekige middenschip en prachtige gouden plafond, combineert klassiekers met barokke levendigheid. Een bijzonder detail is het feit dat er in het verleden een orkest verborgen tussen de koepels zorgde voor muzikale begeleiding bij belangrijke gebeurtenissen.
De Koninklijke Appartementen: Op de eerste verdieping van de Reggia di Caserta waren de appartementen oorspronkelijk verdeeld over de koning, koningin, prinsen en prinsessen. Elk deel van het paleis was zorgvuldig ontworpen om te voldoen aan de behoeften van de koninklijke familie. Toen koning Ferdinando IV in 1780 naar Caserta verhuisde, was alleen het appartement voor de erfprins klaar. Hierdoor werden tijdelijk ook kamers op de tweede verdieping in gebruik genomen om aan de behoeften van de grote koninklijke familie te voldoen.
De Salons van de Murat: Onder het Franse bewind werden delen van het paleis verder afgewerkt, vooral de Quarto del Re. Deze ruimte werd gebruikt als representatieve woning door de Murats, met een stijl die het neoclassicisme weerspiegelde.
De Troonzaal: Deze zaal, de grootste en meest majestueuze van het paleis, werd met veel moeite en pracht voltooid. Met overvloedig gebruik van goud en klassieke allegorieën weerspiegelt deze zaal de grandeur van het koninkrijk. Het indrukwekkende plafond fresco herdenkt de eerste steenlegging van het paleis in 1752.
De Sala di Astrea: Deze zaal, gewijd aan de godin van de gerechtigheid, Astrea, heeft een labyrint op de vloer en bevat goudkleurige reliëfs van Astrea zelf, die haar rechtvaardigheid symboliseren.
De Sala di Alessandro: Gelegen in het midden van de zuidgevel van het paleis, is deze zaal opgedragen aan Alexander de Grote. Het plafond fresco viert de bruiloft van Alexander en Roxane. Deze zaal heeft verschillende functies gehad door de jaren heen, van eetkamer tot troonzaal.
De Zalen van de Seizoenen: Deze vier ruimtes, bekend als de Sale delle Quattro Stagioni, heten je welkom in het appartement van Ferdinando IV. De kamers zijn versierd met schilderijen van de seizoenen en bevatten originele achttiende-eeuwse meubels en Murano-glaswerk.
Het Teatro Reale di Caserta: Dit intieme theater, gelegen aan de westkant van het paleis, is een architectonisch juweel met zijn hoefijzervormige opzet en vijf rijen loges, versierd door Gaetano Magri. Het plafond fresco van Crescenzo La Gamba toont Apollo die de slang Python verslaat. Ondanks zijn bescheiden afmetingen, biedt het theater een indrukwekkende akoestiek en schitterende decoraties, en kon het podium openen naar het park voor een natuurlijke setting tijdens voorstellingen.
Elk van deze vertrekken biedt een unieke kijk op de pracht en praal van de Reggia di Caserta en het rijke verleden van het koninkrijk.
Scalone d’onore
De Reggia beschikt over vierendertig trappen, waarvan de Scalone d’Onore het absolute hoogtepunt is. Deze majestueuze trap, bestaande uit honderdzesentien marmeren treden, werd door de vorsten gebruikt om hun appartementen te bereiken. De trap is een perfecte combinatie van klassieke striktheid en barokke pracht.
De standbeelden die de trap omlijsten, zijn door Luigi Vanvitelli ontworpen ter ere van de grootheid van Carlo di Borbone. De marmeren leeuwen die de centrale trap bewaken, symboliseren de kracht van zowel de rede als de wapens, die de heerschappij van de vorst over zijn gebied onderstrepen. Aan het einde van de trap bevinden zich drie imposante beelden: in het midden staat de Maestà Regia, waarop koning Carlo op de rug van een leeuw wordt afgebeeld, geflankeerd door Merito en Verità. Deze twee laatste beelden vertegenwoordigen de deugden die elke gast van het koninklijk hof moest bezitten om in de nabijheid van de koning te worden toegelaten.
Een ander indrukwekkend element is de koepel die de entree siert. Deze koepel bestaat uit twee lagen: de buitenste, versierd met symbolische afbeeldingen van de vier seizoenen en de binnenste, beschilderd met een afbeelding van La Reggia di Apollo.
In de tijd van de Bourbon werd de magie van de koepel nog verder versterkt: verborgen tussen de twee koepels bevond zich een ruimte voor een orkest, dat zorgde voor een majestueuze muzikale begeleiding bij de triomfantelijke entree van de koninklijke stoet. Dit indrukwekkende effect droeg bij aan de grandioze ervaring van een bezoek aan het paleis.
Niet alle delen van het paleis zijn voor het publiek toegankelijk. Sommige ruimtes worden momenteel gebruikt door de gemeente Caserta en andere organisaties.
De tuin
De tuin van het paleis is absoluut een indrukwekkend schouwspel. Het ontwerp, dat geïnspireerd is op de beroemde tuinen van Versailles, beslaat maar liefst honderdtwintig hectare en begint direct achter het paleis. De afstand van het paleis naar de waterval aan het einde van het park bedraagt drie kilometer, die voor een groot deel wordt overbrugt via twee parallelle lanen. Het is mogelijk om de afstand van het paleis naar het einde van de tuin te voet te overbruggen, wat een aangename wandeling door het uitgestrekte park biedt. Voor een snellere en comfortabelere verkenning kun je ook een fiets huren of een busje nemen, zodat je het indrukwekkende landschap en de prachtige fonteinen met gemak kunt bewonderen.
Net als het paleis zelf, vindt het ontwerp van het park van de Reggia di Caserta zijn oorsprong bij de architect Luigi Vanvitelli en zijn zoon Carlo. Het park, gerealiseerd op verzoek van koning Carlo van Bourbon en zijn jonge opvolger Ferdinando IV, combineert Italiaanse renaissance-invloeden met Franse oplossingen die André Le Nôtre introduceerde in Versailles. De centrale as, de Via d’Acqua, creëert een visuele illusie door parallelle lijnen naar een specifiek punt te laten samenkomen, wat diepte en perspectief aan het ontwerp toevoegt. Deze as sluit aan op het portiek van het paleis en verbindt het met Napels via wat nu Viale Carlo III is.
Het water, een centraal element in Vanvitelli’s ontwerp, stroomt naar het park via achtendertig kilometer aan leidingen van het Acquedotto Carolino. Het landschap bestaat uit zesenzeventig hectare van het Bosco di San Silvestro en drieëntwintig hectare van de Engelse Tuin, en biedt een veelzijdig en betoverend landschap.
Fonteinen
Onderweg kom je verschillende beelden en fonteinen tegen. Het oorspronkelijke ontwerp voorzag in negentien fonteinen, aangedreven door het Acquedotto Carolino, maar door de economische beperkingen werden deze plannen ingeperkt. Ook fonteinen waar reeds aan was begonnen werden getroffen door de financiële beperkingen, waaronder de onafgemaakte Fontana di Eolo. Volgens de oorspronkelijke plannen van Luigi Vanvitelli zou de fontein vierenvijftig beelden omvatten die Eolo tonen terwijl hij de winden op de Trojaanse schepen afstuurt, zoals beschreven in de Aeneis van Vergilius. Ondanks het ambitieuze ontwerp werden uiteindelijk slechts negenentwintig beelden geplaatst. Eolo zelf werd nooit gerealiseerd. De centrale figuren die wel voltooid werden, zijn de Winden en Tritonen die op rotsachtige basissen staan.
Aan het einde van de Via d’Acqua kom je bij de waterval waar met beelden het mythologische verhaal van Atteone en Diana wordt weergegeven. In het verhaal verrast Atteone de godin Diana terwijl zij aan het baden is, wat haar zo erg verontwaardigt dat zij hem in een hert verandert. Actaeon wordt vervolgens door zijn eigen honden verscheurd. De fontein toont deze dramatische scène met een levendig en gedetailleerd ontwerp: Diana, die woedend is, wordt afgebeeld terwijl zij Actaeon in een hert verandert, omringd door dramatische waterstralen en stenen sculpturen die de spanning van het verhaal benadrukken.
Bij de top van de Via d’Acqua bevindt zich de indrukwekkende waterval, een cruciaal onderdeel van het hydrologische systeem van het paleiscomplex. Hier stroomt water van het Acquedotto Carolino naar het paleis en het park, met een hoogte van tweeëntachtig meter die een prachtig uitzicht biedt. Hoewel Vanvitelli oorspronkelijk een koffiehuis op deze locatie had gepland, werd dit idee vervangen door een charmant rustiek pavillon, de Torrione.
Giardino inglese
Rechts van de Fontana di Diana & Atteone, kom je in het gedeelte terecht dat de Engelse tuin vormt. Bij het aanleggen van de tuin werd dit gedeelte voorzien van planten en zaden afkomstig uit Capri, Maiori, Vietri, Salerno, Cava de’ Tirreni, Agnano, Solfatara en Gaeta. De tuin voelt met verschillende beekjes en meertjes erg natuurlijk aan. Ook zijn er mooie ‘verborgen’ plekjes te bewonderen zoals het il Bagno di Venere, een beeld van de godin Venere (Venus) die aan het baden is.
Caserta als filmset
Een interessant feitje is dat de Reggia di Caserta meermaals is gebruikt als indrukwekkende filmset. De beroemde regisseur George Lucas koos het paleis als locatie voor Star Wars: Episode II – Attack of the Clones. Ook Mission Impossible III met Tom Cruise bevat scènes die hier zijn gefilmd. Bovendien speelde het paleis in 2008 een prominente rol in de verfilming van Dan Brown’s boek Angels and Demons.
Casertavecchia
Naast een bezoek aan het beroemde Koninklijk Paleis van Caserta, is het zeker de moeite waard om het charmante Casertavecchia te verkennen, de oude binnenstad. Vanaf het treinstation van Caserta vertrekt er een bus (Lijn 103 van CLP) die je naar dit pittoreske, hoger gelegen dorpje brengt. Hier geniet je van een prachtig uitzicht over de stad, het paleis, de Vesuvius, de Golf van Napels, en bij helder weer zelfs de omliggende eilanden. Wandel door de smalle, sfeervolle straatjes, bewonder de elfde-eeuwse Dom en proef de lokale keuken in de gezellige restaurantjes. Casertavecchia biedt een intieme en ontspannen sfeer die je niet mag missen.
Bereikbaarheid
Als je vanuit Napels reist, kun je eenvoudig de trein nemen die direct bij het Koninklijk Paleis van Caserta stopt. Ook vanuit Salerno vertrekken er regelmatig regionale treinen naar Caserta. Voor actuele vertrektijden en ticketprijzen kun je terecht op de website van Trenitalia.
Als je met de auto komt, is dat ook een handige optie. In de buurt van het paleis zijn er voldoende parkeerplaatsen beschikbaar, zowel openbaar als privé, met tarieven variërend tussen 1 en 2 euro per uur.
